Türkiye Büyük Millet Meclisi, savunmadan yükseköğretime, belediye teşkilatlanmasından kamu iktisadi teşebbüslerine kadar pek çok alanda köklü değişiklikler içeren düzenlemeleri kabul etti. Anayasa Mahkemesi kararları doğrultusunda hazırlanan ve yürürlükteki sistemle uyumu hedefleyen kanun teklifi, Cumhurbaşkanına yeni yetkiler tanırken kamu kurumlarının yapısında da önemli dönüşümler öngörüyor.
Cumhurbaşkanı yetkileri genişledi
Yeni kanunla birlikte birçok alanda Cumhurbaşkanına yeni yetkiler verildi. Yükseköğretim Kurulu üyelerinin atanmasından belediyelerin kurulmasına, sendikaların yardım yapma usullerinden anonim şirket şeklinde kurulacak kamu teşebbüslerine kadar çeşitli düzenlemelerde Cumhurbaşkanının belirleyici rolü öne çıkıyor. Örneğin, belediye kurulmasına yönelik işlemler artık valilik görüşüyle birlikte ilgili bakanlığa sunulacak, rektör atamaları ise doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından yapılacak. Ayrıca, anonim şirket statüsündeki kamu kuruluşları, Türk Ticaret Kanunu’nun pek çok hükmünden muaf tutulacak.
Yükseköğretim ve rektör atamaları yeniden düzenlendi
Yükseköğretim Kanunu’nda yapılan değişikliklerle, YÖK’ün yapısı yeniden belirlendi. Kurulun 21 üyesinin üçte biri doğrudan Cumhurbaşkanı tarafından atanacak, geri kalanlar ise yine Cumhurbaşkanı onayıyla belirlenecek. Devlet ve vakıf üniversitelerine rektör atamaları da Cumhurbaşkanı tarafından yapılacak.
Askeri ve savunma alanlarında yeni yetkiler
TSK Personel Kanunu’nda yapılan değişiklikle, kuvvet komutanlıklarındaki rütbe dengesizliklerinin giderilmesi amacıyla bekleme süreleri Cumhurbaşkanı kararıyla değiştirilebilecek. Ayrıca, Milli Savunma Bakanlığı tarafından yürütülen insani amaçlı mayın temizliği faaliyetleri kapsamında yurtdışından getirilen araç ve ekipmanlar gümrük vergisinden muaf tutulacak.
Kamu şirketlerinde dönüşüm
Kamu iktisadi teşebbüslerinin anonim şirket olarak kurulabilmesine imkan tanındı. Bu şirketler için genel kurul şartı kaldırılırken, kuruluş, sermaye ve denetim süreçleri de Türk Ticaret Kanunu’nun birçok maddesinden muaf tutuldu. Savunma, güvenlik ve istihbarat alanlarındaki kamu şirketlerinde kamuya ait tüm haklar doğrudan Cumhurbaşkanı veya belirlediği bakanlık tarafından kullanılacak.
Belediyeler ve köyler için yeni kriterler
Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararları doğrultusunda Belediye Kanunu’nda da değişikliğe gidildi. Nüfusu 5 binin üzerinde olan yerleşim yerlerinde belediye kurulmasına olanak sağlandı. Tüzel kişiliği kaldırılacak belediye ve köyler için yeni usuller getirildi. Nüfusu 2 binin altına düşen belediyeler köye dönüştürülebilecek.
Özel yurtlar ve ruhsat yetkisi
Öğrencilere barınma hizmeti veren özel kurumlara ilişkin ruhsatlandırma yetkisi, ilgili belediyeler yerine doğrudan Milli Eğitim Bakanlığı ile Gençlik ve Spor Bakanlığı’na verildi. Böylece bu kurumlar, belediyelerden bağımsız şekilde faaliyet izni alabilecek.
Ticaret Bakanlığı’na yeni döner sermaye yetkisi
Ticaret Bakanlığı, ihracat ve dış ticaret denetimlerine yönelik döner sermaye işletmesi kurabilecek. Bu işletmeye başlangıçta 500 milyon TL sermaye ayrılacak ve bu tutar Cumhurbaşkanı kararıyla 5 katına kadar artırılabilecek. Elde edilen gelirler ve yapılacak harcamalar sıkı kurallara bağlandı.
Çanakkale Tarihi Alan Başkanlığına kamu ihale muafiyeti
Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı, kamu ihale mevzuatından muaf tutuldu. Bu Başkanlık, anma törenleri düzenleme, yapılar inşa etme ve tanıtım faaliyetleri gibi görevlerinde daha esnek bir mevzuatla çalışabilecek. Bu istisna yalnızca tarihi alanla ilgili faaliyetleri kapsayacak.
Yüce divan yargılamalarına süre sınırı
Anayasa Mahkemesi kararına uygun olarak, Cumhurbaşkanı, yardımcıları ve bakanlar hakkında Yüce Divan yargılamaları için üç aylık bir tamamlanma süresi öngörüldü. Bu süre gerekirse bir kez olmak üzere üç ay daha uzatılabilecek.