Nöbetçi Eczaneler
2025 yılının ilk yarısının tamamlanmasına sayılı günler kalmışken asgari ücrete yarı yıl zammı yapılmasına dair tartışmalar gündemde daha çok yer almaya başladı. CHP Genel Başkanı Özgür Özel ve kurmaylarının sendika ziyaretleri bu amaca yönelikti. Özgür Özel bu konuya konuşmalarında da değiniyor. Ancak bu girişimlerden bir sonuç alınıp alınamayacağı belirsiz.
Peki, 22.104 liralık asgari ücrette bir güncelleme yapılması makul ve gerçekçi bir beklenti mi? Bu soruyu yanıtlamak için son 10 yılın reel asgari ücret grafiğine baktığımızda, günümüzde asgari ücretin alım gücünde 2024 yılının başındaki zirve değerine nazaran yüzde 25’e yakın bir kayıp olduğunu görüyoruz. Eğer ara zam yapılmazsa yıl sonuna gelindiğinde asgari ücretin reel değeri daha da düşmüş olacak (Grafiği çizerken TÜFE artışının bu yılın ilk yarısında yüzde 17, temmuz-aralık döneminde yüzde 10 olacağını varsaydım). İktidarın emekçilerin alım gücünün erimesine müsaade etmeme gibi bir prensibi varsa, asgari ücrette ciddi bir artış yapılması gerektiği çok açık.
Yakın geçmişteki temmuz zamlarına dair bir hafıza tazelemesi yaparsak, 2022 yılının ilk 6 ayında TÜFE artışı yüzde 42,35 idi ve asgari ücrette yüzde 30’luk bir artış yapılmıştı. 2023 yılının ilk 6 ayındaki yüzde 19,77’lik TÜFE artışına karşılık asgari ücret 34 arttırılmıştı. Bu cömert artış, kısmen geride kalan genel seçim döneminin vaatlerini gerçekleştirme, kısmen de ufukta görünen yerel seçimlere hazırlık niteliğindeydi.
Geçtiğimiz yılın ilk 6 ayında tüketici enflasyonu yüzde 24,73 idi, ancak asgari ücrette herhangi bir güncelleme yapılmadı. Geçen yıl gibi bu yıl da ‘rasyonel’ ekonomi politikaları uygulandığı ve yakında bir seçim olmadığı için, asgari ücrete zam yapılması makul ve mantıklı, ancak biraz fazla iyimser bir beklenti gibi görünüyor.
Zam bekletilerini zayıflatan önemli bir gelişme, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Meclis kürsüsünde yaptığı bir asgari ücret alım gücü hesabı oldu. Erdoğan 2002 yılında asgari ücretli bir araç sahibinin maaşı ile 4 depo mazot alabilirken günümüzde 10 depo mazot alabildiğini aktardı. Toplantı çıkışında asgari ücret konusunu soran bir gazeteciye de, yukarıdaki hesaba atıf yaparak, konuşmasında bu sorunun yanıtını verdiğini söyledi. Bir asgari ücretli çalışanın kaç yıllık maaşı ile otomobil alabileceği ve tüm maaşla mazot alındığında nasıl hayatta kalınacağı soruları ise akıllara takıldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın asgari ücretin alım gücünü mazot cinsinden hesaplamasının nedeni CHP Genel Başkanı Özgür Özel’in bir gün önce 50 lirayla ancak 1 litre mazot satın alınabildiğini, eline mazot dolu bir pet şişe alarak göstermesiydi. Özel, 2018 yılında 50 lirayla alınan mazot miktarını göstermek için de 10 litrelik bir bidon getirmişti Meclis grup toplantısına. Bu gösterimle Muharrem İnce’nin 2018 yılındaki seçim kampanyasında yaptığı bir hesap da güncellenmiş oldu. Muharrem İnce bazı seçim mitinglerinde 2002 ve 2018 yıllarında 50 lirayla alınabilen mazot miktarlarını 30 ve 8 litrelik bidonlarla göstermişti.
Asgari ücretli çalışanların bugün öncelikli problemi kaç depo mazot alabileceklerinden ziyade, gıda ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını nasıl karşılayabilecekleri. Asgari ücrette yapılan güncellemeler diğer ücret düzeylerindeki özel sektör çalışanlarının maaşlarına da önemli ölçüde yansıdığı için, bu konu milyonlarca kişiyi ilgilendiriyor. Umarız tahminimiz yanlış çıkar ve asgari ücrete en azından 6 aylık enflasyon kadar zam yapılır.