Bitcoin blok zincirinde yakın zamanda önemli gelişmeler yaşandı. Ocak ve Mart 2023’te Ordinals ile BRC-20 standartlarının tanıtımı gerçekleşti. Öte yandan Taproot güncellemesi, Bitcoin üzerinde daha karmaşık komutların, işlemlerin uygulanmasına olanak tanıyarak şeffaflığı artırdı. Güncelleme, JPEG ve metin dosyalarının blok zincirine kolayca eklenmesini sağladı, Bitcoin ağına esneklik kazandırdı. Mühendis Casey Rodarmor, bu güncellemeden faydalandı, Ordinals protokolünü geliştirdi. Amerika Birleşik Devletleri’nde Bitcoin ETF’si düzenleyen finans şirketi Franklin Templeton göre Ordinals NFT alanında hızlanmaya ve ekosisteme hakim olmaya başlıyor.
Bitcoin NFT’lere gerçekten uygun mu?
Colored Coins’in lansmanı sırasında Bitcoin blok zincirinin blok boyutu, işlem hızı tartışma konusuydu. Bitcoin maksimalistleri ile Ethereum destekçileri arasında bölünmelere yol açtı. 2014 yılında topluluk, OP_Return tartışması sırasında bazı işlemleri geçersiz kılmayı, engellemeyi, Bitcoin yakmayı gerçekleştiren bir senaryoyu gündeme getirdi. Bitcoin yıllar içinde yaşadığı teknolojik gelişmeler sayesinde kripto varlıkları barındırmaya daha uygun hale gelmiş olsa da, Ethereum veya Solana gibi bazı blok zincirlerinin düşük işlem ücretleri, NFT’ler için mevcut bir ekosistem sunması, gelecekteki işlemler için daha uygun olabileceği gerçeğini henüz değiştirmiyor.
Ordinals durumu değiştirecek mi?
İlk Ordinals işlemi, 14 Aralık 2022’de yapıldı. Protokol herhangi bir dosyanın bir Satoshi (Bitcoin’in en küçük birimi) üzerinde bulundurulmasını, tıpkı bulut hizmeti gibi işliyor. Ordinals, zincirdeki en küçük değer olan Satoshi’yi kullanarak Bitcoin blok zincirindeki değiştirilebilir olmayan tokenlerin (NFT’ler) ücretlendirilmesine öncülük etti. Kullanılan her Satoshi’nin, çıkarılma sırasına göre seri numarası vardır. Bu sayılara sıralı sayılar denir. Alpha sürümünün lansmanı, Bitcoin blok zincirindeki etkinliği arttırdı. Bugüne kadar, Dune Analytics tarafından derlenen verilere göre, Ordinals sayesinde Bitcoin üzerinde 100.000’den fazla NFT kaydedildi. Veriler, NFT’lerin büyük çoğunluğunun görüntülerden oluştuğu, metnin ise oldukça geride kaldığını gösteriyor. Lightning Network’ün devreye girmesi ve Ordinals’ın gelişi ile birlikte, teknolojik gelişmeler doğru yönde ilerliyor. NFT’ler Ordinals protokolü ile popüler hale geldiği doğru da olsa tahsil edilebilir token projeleri uzun süredir ana zincire, örneğin Karşı Taraf protokolüne bağlıydı. Şu anda, Bitcoin NFT’leri toplulukta önemli ölçüde ilgi görüyor. Ağda 67.000’den fazla kayıt bulunuyor. Ordinals takası ve satışı için çeşitli siteler, giderek büyüyen bir topluluk var. Ayrıca Fungible jetonlar üzerine tartışmalar gelişirken, Runes protokolünün ortaya çıkışı da potansiyel olarak her şeyi değiştirebilir. Yeni protokol, Eylül 2023’te Bitcoin geliştiricisi Casey Rodarmor tarafından ilk kez önerildi. Rodarmor, 2022’deki ordinals teorisiyle ağdaki engelleri, yüksek gaz ücretlerini gündeme getirmişti.
Runes Nedir? Bitcoin blok zincirinde fungible jetonların yaratılmasını sağlamak için tasarlanmış bir protokoldür. BRC-20 veya SRC-20 gibi jeton standartlarının aksine, Bitcoin ağında ayrı katmanlara veya zincir dışı verilere dayanarak çalışmaz. Ağın yerel özelliklerini kullanır, daha basit ve etkili işlemler sağlar. Protokol, jetonları doğrudan blok zinciri üzerinde optimal bir şekilde oluşturmayı, üretmeyi, transfer etmeyi mümkün kılar. Runes’tan önce, Bitcoin üzerinde fungible jeton yaratmanın ana yöntemi BRC-20 standardıydı. BRC-20, ağda başarılı bir şekilde fungible jetonları tanıtılmasını sağlarken bazı ek maliyetlerin ortaya çıkmasına yol açtı. Modelde veriler işlem sonuçlarına entegrasyonuna dayanır. Birçok harcanmamış işlem sonucu (UTXO) oluşturur; yani bir sonraki işlemde kullanılmayan Bitcoin parçalarını ortaya çıkarır.UTXO’lar, Bitcoin işlem ücretlerini 2017’den bu yana en yüksek seviyelerine çıkardı. Mart 2023’te başlatılan BRC-20 standardı, işlem ücretlerinin o kadar zirve olmasına neden oldu ki, toplam hibe ödülünü bile gölgede bıraktı. Bazı blok ödülleri 12,5 BTC’yi aşarak, önceki yarılanma dönemindekilerden daha büyük rakkamlar kaydedildi. Bitcoin’in UTXO sayısı, Kasım 2022’de rekor noktaya ulaştı, 84,6 milyon oldu. Runes’lu OP_RETURN yöntemi gereksiz UTXO’lar oluşturmaz.
Bitcoin ağının performansını artırmayı, tıkanma nedeniyle oluşan tıkanıklığı azaltmayı amaçlar. Ordinaller veya diğer NFT koleksiyonları normalde koleksiyonu korumak için boyutlarını sınırlar; ancak Runes ile koleksiyonlar daha büyük miktarlarda oluşturulabilir. Bitcoin’in misyonunun herkesin, her yerde ekonomik olarak daha özgür olmasına yardımcı olmak temel ilkesiyle uyumlu bir ölçümdür. Runes’un yönetim yapısı hala geliştirilme aşamasındadır. Adil ve merkezi olmayan karar almanın sağlanması, toplumun güvenini korumak için önemlidir. Yenilikler sürekli ortaya çıkarken, kripto meraklılarının Web3 pazarını tam anlamıyla benimsemeleri için olanaklar da artıyor.
İletişimci ve yazar Rachel Aysen Odacıoğlu, Türkiye'de bir kripto platformunda basın, proje ve halka ilişkiler görevini üstlendi. Kripto paralarla ilgili etkinlikler gerçekleştirdi. Çeşitli konularda dergilere yazılar yazdı. Aynı zamanda Türkiye'nin tanınmış markaları, global lüks markalara iletişim danışmanlığı görevini halen sürdürmektedir.
