Dünya genelinde devam eden sıkı para politikaları talebi yavaşlatırken, bu durum Türkiye’nin ihracatını da olumsuz etkiliyor.
İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB), sektörün ihracat artış oranları ile bir sonraki ay beklentisinin de yer aldığı ‘Metal Endeksi’nin temmuz ayı sonuçlarını açıkladı. Her ayın 8’inde saat 10.30’da düzenli olarak açıklanacak endeksin temmuz ayı sonuçlarına göre dış ve iç pazarda hissedilir bir yavaşlama olduğuna dair işaretlerin olduğu, ihracat sonuçları ve ihracatçılar ile yapılan anket sonuçlarının yavaşlamayı öne çıkaran ve örtüşen verileri ortaya koyduğu belirtildi.
Hissedilir yavaşlama söz konusu
Endekste yer alan sonuçlara göre; temmuz ayında yurtdışında sıkı para politikalarının etkisi ile talepte yavaşlamaların daha belirgin hale geldiği, temmuz ayında büyük merkez bankalarının hem faiz oranlarını arttırdıkları hem de yeni faiz artışlarının önünü açık bıraktıkları belirtildi. Sıkılaşmaya bağlı olarak endeks döneminde görülen en hissedilir talep yavaşlamalarından biri ortaya çıktı. Küresel Sanayi PMI verilerinde de temmuz ayında ABD, Euro bölgesi ve Çin’de sanayi PMI’ları daralma aralığında kaldı.
Metal sanayi ihracat miktar endeksinin yılın ikinci yarısına düşüş ile başladığı, haziran ayında çalışma gün sayısındaki azalma ile düşen miktar endeksinin, temmuz ayında ihracat pazarlarındaki zayıflama ile gerilediği ifade edildi. Temmuz ayında miktar endeksi 134,51 puandan 123,21 puana indi. Talep tarafında zayıflama daha çok hissedilirken, miktar endeksi 2020 yılı aralık ayı seviyesine geri döndü.
Türk Lirası’ndaki düzeltme henüz kârları etkilemedi
İçeride Türk Lirası’nın değerinde yüzde 40’ı aşan bir değer kaybı veya düzeltme olduğu, ancak TL’deki bu düzeltmenin henüz ihracatı etkilemediği belirtildi. Diğer yandan haziran ve özellikle temmuz ayında yaşanan maliyet artışlarının ihracatı olumsuz etkilediği, kârlılıklarda bir değişiklik olmadığı hatta ihracat kâr marjlarının temmuz ayında düştüğü kaydedildi.
İhracat birim fiyatlarının temmuz ayında talepteki yavaşlamaya ve ihracatın miktar olarak gerilemesine rağmen sınırlı da olsa artış gösterdiğinin açıklandığı endekste, metal sanayi ihracat birim değer endeksinin ise temmuz ayında sınırlı ölçüde arttığı ifade edildi. Endeks haziran ayında 118,13 puan iken temmuz ayında 119,05 puan oldu. Bu sonuçla, ihracat pazarlarında fiyatların düşürülme baskısı artan şekilde yaşanmasına karşın birim fiyatlar yükseldi. İhracat birim fiyatları temmuz ayında ortalama 4,45 dolar/kg oldu. İhracat birim fiyatları temmuz ayında bakır ve alüminyum fiyatlarında görülen artışa bağlı olarak yüksek kalmayı başardı. Temmuz ayında alınan ihracat siparişlerinde fiyat artışlarının yavaşlayarak sürdüğü, bu durumun ihracat açısından en olumlu gelişme olduğu belirtildi.
Stoklarda erime başladı
Temmuz ayında metal sanayi ihracatının ortalama birim fiyatının kilogram başına 4,45 dolar olduğunun belirtildiği endekste, Türkiye’nin sanayi ihracatı ortalama birim fiyatı ise kilogram başına 2,07 dolar oldu. Metal sanayi ihracat birim fiyatı ortalamanın 2,15 katı olarak gerçekleşti.
Endeks sonuçlarında; metal ihracatının yılın ikinci yarısına düşüş ile başladığı, iki ay üst üste ihracatın miktar olarak gerilediği ve bu gerilemenin ihracat pazarlarında zayıflamanın daha belirgin hale geldiğinin bir göstergesi olduğu ifade edildi. Yılın ikinci yarısında endekslerin dış pazarlardaki talebin yavaşlaması ile şekilleneceği, ayrıca Türkiye’deki yeni ekonomi politikaları ile TL’nin değer kaybının ihracat üzerindeki etkilerinin görülmeye başlanacağının belirtildiği endekste, alınan ihracat siparişlerindeki düşüşe bağlı olarak temmuz ayında ham madde ve girdi stokları ile nihai ürün stoklarının 2022 ekim ayından beri ilk kez gerilediği ve ihracatçıların etkin bir stok yönetimi yaptıklarını ortaya koydu.
Maliyetler yükseliyor
İhracatçılar ile yapılan anket sonuçlarına göre temmuz ayında üretim maliyetlerinde önemli artış olduğu belirtilirken, bu artışta özellikle döviz kuru artışları, akaryakıt zamları ve ücret artışları ile vergi artışlarının etkili olduğu ifade edildi. Ankete katılan ihracatçılardan alınan sonuçlara göre; kar marjlarının döviz kurlarındaki artışa rağmen yüksek maliyet artışları nedeniyle değişmediği ve hatta gerilediği, alınan ihracat siparişlerindeki kâr marjlarının temmuz ayında da gerilemeye devam ettiği gözlendi.
Siparişlerde azalma başladı
Yurtiçinden alınan siparişlerin 2023 yılı ilk yarısında deprem, seçim ve çalışma gün sayısının azalması gibi etkenler ile zayıfladığı ve alınan yurtiçi siparişlerin temmuz ayında da düştüğünün açıklandığı endekste, Temmuz ayında merkez bankasının uygulamaya koyduğu sıkı para politikasının etkilerinin içeride görülmeye başlandığı ifade edildi.
Temmuz ayında ham madde ve girdi stoklarının gerilediği ve 2022 yılı ekim ayından bu yana ilk düşüşü gerçekleştirdiğinin açıklandığı Türkiye Metal Sanayi İhracat Endeksi temmuz ayı sonuçlarına göre; ihracat pazarlarında daha çok hissedilen yavaşlama ile ham madde ve girdi stoklarının azaldığı, ancak stoklardaki düşüşte iç siparişlerdeki daralmanın etkili olduğu ifade edildi.
Armatür zirveye çıktı
2023 temmuz ayında ihracatta miktar olarak düşüşlerin alt sektörlerde farklı gerçekleştiğinin belirtildiği endekste; Bakır, Hırdavat ve Mutfak eşyaları ihracat miktar endekslerinin düşüşlerden daha çok etkilendiği, bu üç alt sektörde ihracat miktar endekslerinjn 2018 yılı ortalamasına yaklaştıği ifade edildi. Temmuz ayında, armatür ihracat birim fiyatının kilogram başına ortalama 6,32 dolarla ihracat birim fiyatında zirvede olduğu belirtilirken, döküm ihracat fiyatlarının ortalama 5,89 dolar/kg ile ikinci sırada, Mutfak eşyaları ihracat birim fiyatının ise ortalama 4,19 dolar/kg ile zirve fiyatlara yakın kaldığı belirtildi.
Tecdelioğlu bilimi işaret etti
Temmuz ayı Metal Endeksi sonuçlarını değerlendiren İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Tecdelioğlu, bu raporlamadaki amacın sektörlerin sayısal verilerini beklentisel veriler ile daha kapsamlı olarak değerlendirerek bir endeks oluşturma ve bu kapsamda bilime, bilgiye dayalı politikalar üretmek olduğunu ifade etti. Tecdelioğlu, genel bir analiz yaparak ihracatçı firmalara yön gösterip sürdürülebilir ihracatı sağlamak, sektörü bekleyen fırsatlar ve risklere değinerek ihracatı kuvvetlendirmek olduğunu, ayrıca bu çalışmanın diğer sektörler için de örnek teşkil etmesini amaçladıklarını belirtti.
