Black Swan olayları, finansal piyasalar üzerinde büyük, genellikle yıkıcı sonuçlar doğuran nadir, öngörülemeyen olaylardır. Terim, ünlü bir ekonomist ve yatırımcı olan Nassim Nicholas Taleb tarafından popüler hale getirildi. Kavramın tarihi kökleri var, hatta şair Juvenal’in “black swan” terimini nadir, beklenmedik bir şeyi metafor olarak kullandığı Roma dönemine kadar uzanıyor.
Kripto ekosistemi nispeten genç olduğundan, sürekli geliştiğinden dış ve iç şoklara karşı daha hassastır. Ayrıca piyasanın merkezi olmayan küresel yapısı, daha az öngörülebilir hale getiriyor. Konunun doğasını, sonuçlarını anlamak, kripto dünyasına adım atan herkes için çok önemlidir. Sadece riskleri daha iyi anlamanıza değil, yatırımlarınızla ilgili olası kayıpları en aza indirecek önlemler almanıza da olanak sağlayacaktır. Black Swan olayının en çarpıcı özelliklerinden biri öngörülemezliğidir.
Tanımı gereği o kadar nadir, beklenmediktir ki, önceden tahmin etmek neredeyse imkansızdır. Nedeni, hükümet düzenlemeleri veya politikalarındaki ani değişiklikler, doğal afetler hatta yıkıcı teknolojik yenilikler dahil olmak üzere çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
Öngörülemezlik, özellikle kripto varlık birimlerinin değişken alanında bu durumlara hazırlanmayı zorlaştırıyor. Olayı tanımlayan diğer unsur da piyasalar ve ekonomiler üzerindeki aşırı etkisidir. Böyle bir olay meydana geldiğinde gözden kaçmaz. Sonuçları çoğu zaman anında ortaya çıkıyor, küresel ölçekte hissedilebiliyor. Kripto varlık birimleri bağlamında ise fiyatlarda ciddi düşüşler, büyük borsaların başarısızlığı, dijital varlıklara yönelik halkın algısındaki radikal değişikliklerle karakterize edilebilir. Son temel özelliği belki de en ilgi çekici olanı; İnsanın olay meydana geldikten sonra rasyonelleştirme eğilimi. Başka bir deyişle, ilk şok geçtikten sonra insanlar genellikle olayların geleceğini görmüş olabileceklerini, hatta görmeleri gerektiğini düşünerek analiz etmeye başlarlar.
Olayın öngörülebilir olduğu yanılsamasını verdiği için yanıltıcı olabilir. Gelecekteki Black Swan durumlarını tahmin etme becerisine dair yanlış güvene yol açabilir.
Kripto varlık dünyasındaki Black Swan vakaları
Karmaşıklığını, etkisini daha iyi anlamak için somut örneklere bakmakta fayda var. Piyasada pek çok olay akıllara ve cüzdanlara damgasını vurdu. Örneğin FTX borsasının Kasım 2022’de iflası ekosistem için büyük şok oldu. Fiyatlarda keskin düşüşe, yaygın güven kaybına yol açtı. Milyonlarca kullanıcı, fonlarının platformda bloke edildiğini ve bunları geri almanın hiçbir yolu olmadığını gördü. Bir başka örnek ise Mayıs 2020’de yaşanan, tüm kripto varlık birimlerinin değerlerinin bir günde düşmesine neden olan Covid-19 salgını olabilir. Bu gün aynı zamanda “Kara Perşembe” diye adlandırılıyor.
Olay yaşandığında birçok kişi kripto varlık birimlerinin sonu olduğunu düşünüyordu. Kripto varlıklar volatil olarak kabul edilse de BTC’nin 24 saat içinde %50 oranında düşüş yaşadığını görmek yaygın bir durum değil. Mayıs 2022’de LUNA ekosisteminin çöküşü yaşandı. Bu durum aynı zamanda UST stablecoin’in “depeg“ine yol açtı. Burada da milyonlarca kullanıcı sermayelerinin birkaç saat içinde yok olduğunu gördü. Her Black Swan, çoğunlukla zor yoldan öğrenilen derslerden payını alır. Örneğin FTX’in iflası, borsaların merkezileştirilmesiyle ilişkili riskleri vurguladı. CEX’ler savunmasızdır ve başarılarını güvene dayandırırlar (geleneksel bankacılık kuruluşlarında olduğu gibi).
Benzer şekilde Luna ekosisteminin çöküşü portföy çeşitlendirmesinin önemini ortaya çıkardı. Yumurtaların hepsini aynı sepete koymak iyi bir fikir değil. Finans sektöründe her şeye hazırlıklı olmanız gerekir. Black Swan bize imkansızın bile gerçekleşebileceğini hatırlatır. İlginç bir şekilde, en yıkıcı olaylar genellikle tahmin edilmesi en zor olanlardır.
İletişimci ve yazar Rachel Aysen Odacıoğlu, Türkiye'de bir kripto platformunda basın, proje ve halka ilişkiler görevini üstlendi. Kripto paralarla ilgili etkinlikler gerçekleştirdi. Çeşitli konularda dergilere yazılar yazdı. Aynı zamanda Türkiye'nin tanınmış markaları, global lüks markalara iletişim danışmanlığı görevini halen sürdürmektedir.
