Gündelik gelişmelerin içinde arka planda kalabilse de ülkemizin en stratejik meselelerinden bir tanesi de işsizlik ve bu konuda yapılacaklardır. İşsizlik genel ekonomik durum, sosyal güvenlik kurumu aktüerya dengesi, refah düzeyi, mutluluk düzeyi gibi konularla doğrudan ilişkili olan çok önemli bir parametredir. Her değişkende olduğu gibi işsizliğin de sağlıklı ve sağlıksız seviyeleri bulunabilir.
Doğru teşhis doğru tedavi prensibi doğrultusunda önce konuyu kaba hatlarıyla anlayabilmek için birkaç veriye göz atmakta yarar bulunmaktadır.
- TÜİK verileri ülkemizde doğuşta beklenen yaşam süresinin artmakta olduğuna (bu iyi bir şey, Allah herkese uzun ve sağlıklı ömürler versin), diğer taraftan tam da bu nedenle nüfusumuzun yaşlanmakta olduğuna işaret etmektedir.
- Ortanca (Medyan) yaşın 2018 yılında 32, 2023’te 33,5 olduğu 2040’ta 38,5, 2060’ta 42,3 olacağı öngörülmektedir.
- Yaşlı nüfus olarak tanımlanan 65 yaş ve üzerindeki nüfusun oranının 2018 yılında %8,7 ve 2023’te %10,2 iken 2040’ta %16,3, 2060’ta ise %22,6 olması beklenmektedir.
- SGK Şubat ayı verileri incelenecek olduğunda ise:
a-Toplam 25.096.600 aktif sigortalı çalışan bulunduğu,
b-Toplam 15.351.511 pasif sigortalı, bir başka deyişle aylık veya gelir alan bulunduğu görülmektedir.
c-Bu durumda çalışan/emekli oranı 1,63 olmaktadır. Uluslararası genel kabul görmüş kriterlere göre ise 1 emekliye karşılık 4 çalışan (prim ödeyen) olması gereklidir, aksi takdirde sosyal güvenlik sistemi açık verecektir. Bu açık ise devlet kaynakları tarafından finanse edilecektir (aslında bu durum hemen hemen tüm gelişmiş ülkelerin en önemli sorunlarından biridir).
Buraya kadar olan verileri bir araya getirdiğimizde nüfusun yaşlanmakta olduğunu ve aynı zamanda bir emekliyi finanse etmek için dört çalışan gerekirken 1,63 çalışan bulunduğu görülmektedir.
İnsanların yaşlanması durmayacağına veya yavaşlamayacağına göre sistemi sürdürülebilir kılmak için çalışan sayısının arttırılması gerekmektedir.
Bunu yapabilmenin yolu ise istihdam olanaklarını arttırmaktır.
Mevcut duruma bakıldığında mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %8,6 civarında seyretmekle birlikte genç nüfusta mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %15,1 civarındadır. Mart 2024 itibariyle işsiz sayısı 3 milyon 100 bin kişi civarındadır.
Nüfus yaşlanıp emekli olurken, yaşlı nüfus toplam nüfusun içinde gittikçe artarken gerek sosyal güvenlik finansmanı (çalışan/emekli oranı) sorunu, gerekse özellikle genç işsizlik oranlarındaki artış pek olumlu bir tablo çizmemektedir.
Öte yandan tüm bu konular genel ekonomik konjonktür içinde gerçekleşmektedir ve ondan bağımsız hareket etmemektedir. Sıkı para politikasının devam edeceği, kurların mevcut seviyelerini koruyacakları, faiz oranlarının yükselmeyeceği ve birkaç aylık süre sonrasında enflasyonun düşmeye başlayacağı varsayımları altında bile kısa vadede yatırımların artmayacağı, buna paralel olarak istihdam olanaklarının genişlemeyeceğini öngörmek zor değildir.
Devlet kurumlarının, eğitim kurumlarının, sanayi kuruluşlarının, çalışanların, sendikaların, çalışma hayatı ile ilgili tüm aktörlerin uzlaşacağı, son derece kararlı biçimde uygulayacağı bir çözüm geliştirilmesi gerekmektedir. Ülke olarak hangi sektörlerde, hangi ürün ve hizmetlerde gelişip uluslararası rekabet gücü kazanmak istiyorsak onlara yönelik olarak eğitimden başlayıp, yatırım teşvik, finansman, destek vb. de dahil olmak üzere bütüncül stratejiler geliştirmek lazımdır. Yoksa mezun olduğunda okuduğu konuda iş bulamayan, bulsa bile yaşamını idame ettiremeyen kitlelerin ne kendilerine ne ekonomik sisteme ne de ülkenin ileri gitmesine yararı bulunmamaktadır.
Başkası ölsün ben cennete gideyim yaklaşımının sonuna geldik. Pastayı hep birlikte büyütmekten başka çaremiz yok.
Hepinize iyi haftalar dilerim.
1972 yılında İstanbul’da doğdu. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi'nden mezun olduktan sonra aynı üniversitede Personel Yönetimi alanında yüksek lisans yaptı, akabinde Yeditepe Üniversitesi'nde İngilizce İşletme Doktora programını tamamladı. İnsan Kaynakları Yönetimi alanında çeşitli sektörlerde faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası kuruluşlarda 30 yılın üzerinde görev yaptı. Çalışmalarına danışman, akademisyen ve eğitmen olarak devam etmektedir.
