Ekonominin önemi ve Arjantin seçimleri

Yıllık enflasyon yüzde 140’ı aşmış. Her 5 kişiden ikisi yoksulluk sınırının altında yaşıyor.

Son 20 yılın 16 yılında iktidarda olan bir ittifak var. Kötü yönetilen ekonominin başındaki kişi ülkenin ekonomisini düzeltmeye adaydı ve kaybetti.

Evet bahsettiğimiz Arjantin seçimleri…

Hafta sonunda yapılan Arjantin cumhurbaşkanlığı seçimlerinde halk ekonomik gerekçelerle Trump ve Bolsanaro’ya benzetilen aşırı sağcı aday Milei’yi seçti.

Papa’nın aslında şeytan, küresel ısınmanın yalan, sol düşüncenin yanlış olduğunu söyleyen, organ satışını destekleyen Arjantin’in yeni lideri Javier Milei’nin tuhaf vaatleri arasında şunlar da vardı:

-Arjantin Merkez Bankası kapatılacak,

-Para birimi olarak Arjantin Pesosu yerine ABD Doları kullanılacak,

-Kürtaj kısıtlarını sertleştirilecek,

-Kültür, eğitim, ırkçılıkla mücadele ve kadın bakanlığı kapatılacak,

-Bireysel silahlanma desteklenecek.

Dağınık saçlarıyla eski İngiltere Başbakanı Boris Johnson’a, absürt fikirleriyle eski ABD Devlet Başkanı Donald Trump’a benziyor. Nefret söylemi ile toplumda kutuplaşmaya neden olarak bundan nemalanan, bilinmezliğe geçiş ölçeğinde radikal ekonomik değişiklikler öneren adaydı kendisi.

Bu sonuçlar için “denize düşen yılana sarılır” diyebiliriz. Sonuca en çok sevinen Trump’ın eminim 2024 seçimleri için iştahı daha da kabarmıştır.

Peki, nasıl bir ülke Arjantin?

Yıllardır ekonomik krizle boğuşan, farklı dönemlerde borçlarını ödeyemeyip sık sık temerrüde düşen, parası hızla değer kaybeden, IMF programlarının bile çoğu dönemde fayda etmediği bir ülke.

Ekonomik sıkıntı yaşayan ülkemizde sık sık “Türkiye Arjantin olur mu” sorusu gündeme gelir. Bunun cevabını Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) raporları rakamlarla basitçe vermekte. 

• Enflasyon uzun zamandır her iki ülkede de problem olmaya devam ediyor. Geçmişte Arjantin hiper enflasyon yaşarken (% 3000 üzeri enflasyona ulaşıldı) Türkiye 2000’li yıllara kadar enflasyonun yüksek seyrettiği ancak hiper enflasyona dönmediği bir dönem geçirdi.
• Tarihinde dokuz defa borç temerrüdü yaşayan Arjantin’e karşılık Türkiye’de Cumhuriyet tarihinde dört defa temerrüt durumu oluştu.
• Dünya ihracatında yüzde 0,35 payı olan Arjantin’e karşılık Türkiye’nin payı yüzde 1 seviyesindedir.
• Dış ticarette Türkiye 42’nci, Arjantin 60’ncı sırada. Teknolojide Türkiye 8’inci Arjantin 52’nci sırada, araştırmada ise Türkiye 25’inci, Arjantin ise 28’inci sıradadır.
• Türkiye’de kamu borcunun GSYH’ya oranı yüzde 30 civarındayken Arjantin’de yüzde 85 civarındadır.

Global krizlerden etkilense bile kolaylıkla bu krizlerden çıkabilen ülke görünümündeki Türkiye’nin önemli bir deneyim kazandığı kesin. Yukarıdaki karşılaştırmalı rakamlarda Türkiye’nin ekonomik, sosyal, kültürel ve jeopolitik anlamda Arjantin ile kıyaslanmaması gereken bir ülke olduğunu gösteriyor. 

Eğer tekrar seçime dönersek Ömer Hayyam’a atfen söylenen şu şiir aslında Arjantin’de sonuçları özetlemiş:

Celladına aşık olmuşsa bir millet,

İster ezan ister çan dinlet.

İtiraz etmiyorsa sürü gibi illet,

Müstehaktır ona her türlü zillet.