Blockchain’in diğer uygulamaları güçlendirme potansiyeli, kripto endüstrisinin en büyük yatırım trendlerinden biri haline geldi. Ethereum’un Proof of Stake (PoS) mekanizmasına geçişi, kripto dünyasında ‘restaking’ (yeniden stake etme) kavramının doğuşunu hızlandırdı. Stake edilen tokenlerin diğer platformlarda veya zincirlerde yeniden kullanılmasına izin veren akıllı sözleşmelerin kullanımı yoluyla çalışır. Yeniden kullanım, tokenlerin orijinal stakelerinden çekilmesine gerek kalmadan gerçekleştirilebilir. Kullanıcılar stake ödüllerini kaybetmeden ek kazanç elde edebilir. Ana ağın güvenliğini riske atmadan varlıklarını değerlendirebilir.
Mekanizmayı koruma altına alan temel aktörler staker’lardır. Yeni blok zincirlerinin aşması gereken engellerden biri kullanıcılarının güvenidir. Altyapının düzgün şekilde çalışması ve sistem bütünlüğünün sağlanması, güvenlik açısından çözdüğü sorun kadar önemlidir. Güven pek çok parametreye bağlıdır, uygulanması ek kaynaklar gerektirir. Restake mekanizması, sıfırdan altyapı inşa etme ihtiyacı olmadan yeni uygulamalar, ağlar oluşturmanın kapısını açar. Blok zinciri ekosistemine yeni protokollerin, kullanım durumlarının, hizmetlerin gelmesini sağlayarak inovasyonu teşvik eder.
EigenLayer ve Restaking’in yükselişi
Restaking’i ana akıma taşıyarak Ethereum ekosisteminde sektör lideri çözüm haline gelen EigenLayer, Aktif Olarak Doğrulanmış Hizmetler (AVS) modeliyle çalışıyor. AVS’ler, Ethereum’un istikrarını kullanarak kendi ağlarını koruyan projelerdir. Örneğin, bir oracle ağı (Chainlink) veya Layer 2 çözümü (Arbitrum), EigenLayer üzerinden restake edilen ETH ile güvenliğini arttırabilir. Ayrıca, EigenLayer’ın yerel tokeni EIGEN, AVS’ler için ödüllendirme mekanizmasında kullanılıyor. EigenLayer, ERC-20 tokenleriyle erişimi genişleterek modelini daha esnek, erişilebilir hale getirdi. Şu anda 20’den fazla AVS’ye entegre olan EigenLayer, DeFiLlama’ya göre ana protokolünün TVL’si 12.3 milyar dolar seviyesinde. Ancak Ether.fi, Renzo, KelpDAO gibi tabanlı protokollerin katkılarıyla toplam TVL 15 milyar doları aşıyor.
Waves ve Units Network blockchain projeleri için hızlı ve etkin çözümler
Units Network, kendi Layer-1 (L1) blok zincirlerinizi başlatmanıza olanak tanıyan bir proje. Bu bağlamda, Waves ağı, ekosistemin temelini oluşturan Layer-0 (L0) katmanı olarak işlev görüyor. Layer-0, birden fazla Layer-1 blok zincirini birbirine bağlayan ve iletişimlerini kolaylaştıran altyapı sağlar. Units Network, Waves’in altyapısını kullanarak, blockchain projelerini hızla başlatmayı, ölçeklenebilir hale getirmeyi amaçlıyor. Bununla birlikte, Units Network, gerçek dünya varlıklarını (RWA) blok zincirine entegre etmeyi kolaylaştıran model sunuyor. Mesela, Units Network üzerinde başlatılan bir emlak L1 zinciri, kullanıcıların WAVES token’larını restake ederek projenin likidite havuzunu beslemesine izin veriyor. Restake edilen tokenler, hem Waves ağının güvenliğini destekliyor hem de kullanıcılara emlak projesinden kira geliri gibi ek getiriler sağlıyor.
Babylon Chain Bitcoin’in gücünü PoS zincirlerine taşıyor
Bitcoin’in iş kanıtı (PoW) gücünü, proof-of-stake (PoS) zincirlerinin güvenlik, dayanıklılığını artırmak için kullanıyor. Örneğin, DeFi platformu olan Aether, Babylon Chain üzerinden Bitcoin’in zaman damgası hizmetini kiralayarak kendi ağının tarihsel veri bütünlüğünü garanti altına alıyor. Bitcoin madencileri, bloklarını Babylon’a zaman damgasıyla kaydederek sürece katkı sağlıyor, karşılığında ödül kazanıyor. Hem madenciler hem de PoS zincirleri için kazan-kazan senaryosu ortaya çıkıyor. Klasik restaking, PoS token’larının başka protokollerde kullanılmasıyken, Babylon Chain Bitcoin’in PoW gücünü ‘zaman damgası hizmeti’ olarak sunuyor. Yeniden stake etmenin yalnızca PoS tokenleriyle sınırlı olmadığını gösteriyor. PoW tabanlı varlığın güvenlik özellikleri de restaking ile farklı zincirlere taşınabiliyor.
Riskler ve çözümler
Potansiyel riskler taşıdığını da belirtmek önemli. Stake edilen ETH’nin yeniden kullanıldığı protokollerde güvenlik açığı olması, ağın bütünlüğünü tehdit edebilir. Kurallara uyulmaması durumunda staker’ların sermayesi slashing mekanizmasıyla azalabilir. Riskleri minimize etmek için, Nexus Mutual gibi sigorta platformları kullanılabilir veya tokenler birden fazla projeye dağıtılabilir. Restaking pazarı hızla büyümektedir. 2024 ortalarında toplam kilitli değer 8 milyar dolar civarındayken, 2025 başlarında bu değer 24.178 milyar dolara ulaşmıştır. Binance Research’e göre, restaking pazarının 2025’te 40 milyar doları aşması bekleniyor. Birçok Layer 2 projesi restaking’ten faydalanmayı planlıyor. Bazı projeler koruma sağlamak için ellerinden geleni yaparken, diğerleri deneysel aşamayı gelişigüzel bir şekilde kullanarak sistemlerini ve kullanıcılarını riske atabiliyor. Yeniden stake, ekosisteme önemli faydalar sağlayabilecek, kesinlikle gelecek vaat eden anlatıyı temsil ediyor. Kripto topluluğu, her zaman olduğu gibi, regülasyonlara karşı esnek, yenilikçi çözümler bulma konusunda benzersiz bir yeteneğe sahip. Restaking gibi modeller, adaptasyon yeteneğinin en güzel örneklerinden.
İletişimci ve yazar Rachel Aysen Odacıoğlu, Türkiye'de bir kripto platformunda basın, proje ve halka ilişkiler görevini üstlendi. Kripto paralarla ilgili etkinlikler gerçekleştirdi. Çeşitli konularda dergilere yazılar yazdı. Aynı zamanda Türkiye'nin tanınmış markaları, global lüks markalara iletişim danışmanlığı görevini halen sürdürmektedir.
