Gelecekte otomobiliniz park yeri bulacak, sizi alacak ve bundan kâr elde edecek kadar akıllı olabilir. Web3 verileri daha değerli hale geldikçe, daha fazla işletmenin verilere erişmesi gerekecek. Bu nedenle, hizmet sunan veri pazarlarının büyümeye devam etmesi bekleniyor. Blockchain (blokzincir) otomatik entegrasyon hareketinin en heyecan verici yönlerinden biri, bir gün otomobillerin kendi kendilerini finanse edebilmesine yol açabilecek olmasıdır. IBM’in birkaç yıl önce yaptığı bir araştırma, blockchain’in şüphesiz yüksek performanslı, etik ve sorumlu otonom araçlar geliştirmenin anahtarı olduğunu ortaya koymuştu.
Toyota, 2024’ün ikinci çeyreğinde blockchain ile ilgili en fazla patent başvurusunda bulunan şirketler sıralamasında ilk sırada yer alıyor. İkinci sırada ise 14 patent başvurusunda bulunan Ford var. İşte otomobillerin kendi kendini finanse etme fikrinin blokzincirle nasıl mümkün olabileceğine dair adım adım izlenebilecek yol:
Otomatik ödemeler: Park ücreti ve yolculuk ücretleri
Blokzincir tabanlı akıllı sözleşmeler, otonom araçların otomatik gelir üretmesini sağlar. Örneğin: Park ücreti tahsilatı. Araç, boş bir park yerini bulduğunda, saniyeler içinde blokzincir üzerinden ödeme yapar. İşlem, insan müdahalesi olmadan gerçekleşir.
Yolculuk ücretleri: Otonom taksi, yolculuğu tamamladığında ücreti otomatik olarak cüzdanına aktarır. Örnek proje: IOTA, araçlar arası mikro ödemeler için ölçeklenebilir protokol sunuyor.
Veri ekonomisi: Sensör verileri tokenizasyonu
Otonom araçların ürettiği veriler (trafik, hava durumu, yol durumu), tokenize edilerek veri pazarlarında satılabilir. Araç, sensör verilerini blokzincirde şifreler. Veriler, NFT veya ERC-20 token’lara dönüştürülür. Şehir planlamacıları veya reklam şirketleri verileri satın alır. Gelir, otomatik olarak aracın dijital cüzdanına aktarılır.
Paylaşım ekonomisi ve DAO yönetimi
Araç sahipliği, blokzincirle merkeziyetsiz bir modele dönüşebilir. Kiralama ve paylaşım: Araç, sahibi tarafından kullanılmadığında, DAO (Merkeziyetsiz Otonom Organizasyon) aracılığıyla kiralanabilir.
Gelir dağılımı: Kiralama gelirleri, akıllı sözleşmelerle sahibine, bakım fonuna ve sigorta ödemelerine otomatik dağıtılır.
DeFi ile otomatik finans yönetimi
Aracın dijital cüzdanı, Merkeziyetsiz Finans (DeFi) protokolleriyle entegre çalışarak pasif gelir üretebilir.
Staking: Otomobil, boş durduğunda cüzdanındaki token’ları stake ederek faiz kazanır.
Likidite havuzları: Gelirler, likidite havuzlarına eklenerek ek kazanç sağlar.
Sigorta ödemeleri: Blokzincir tabanlı sigorta protokolleri (örneğin Nexus Mutual), bakım masraflarını otomatik karşılar.
Küresel örnekler: İlham verici uygulamalar
NVIDIA ve veri Simülasyonu: Otonom araçlar için gelişmiş veri simülasyonları sunmaktadır. Yapay zeka modellerinin manipüle edilemez verilerle eğitilmesini sağlıyor. Toyota, CES 2025 etkinliğinde yaptığı duyuruyla, yeni nesil araçlarında Nvidia’nın ileri teknoloji çözümlerini kullanacağını açıkladı.
VeChain ile tedarik zinciri şeffaflığı
BMW ve VeChain, 2018 yılında iş birliği yaparak, araç verilerinin güvenli bir şekilde saklanması ve paylaşılması amacıyla blockchain tabanlı VerifyCar uygulamasını geliştirdiler. Uygulama, araçların kilometre bilgileri, bakım geçmişi ve diğer önemli verilerin manipüle edilmesini önlemek için tasarlandı.
Hyperledger fabric ile Renault’un tedarik zinciri
Renault, MOBI (Mobility Open Blockchain Initiative) üyesi olarak Hyperledger Fabric ve IBM ile birlikte tedarik zinciri ve araç yaşam döngüsü yönetimi için blockchain kullanıyor. Örneğin, XCEED projesiyle araç üretim sürecindeki tüm verileri (malzeme kalitesi, üretim aşamaları) Hyperledger Fabric üzerinde izlenebilir hale getirdi.
Büyük üreticiler ve teknoloji şirketleri blok zincir tabanlı çözüm çabalarına odaklanıyor. Ancak işin derinliklerine indikçe startup sektöründen gelen gelecek vaat eden projeleri fark etmeye başlıyorsunuz. Bilmeniz gereken birkaç tane blockchain otomotiv projesi:
DAV (Decentralized Autonomous Vehicles): Şehir içi ulaşımı dönüştürmeyi hedefleyen bir projedir. Blockchain tabanlı merkeziyetsiz altyapı kullanarak sürücüler ve yolcuların doğrudan iletişim kurmasını sağlıyor. Yapı, aracıları ortadan kaldırarak yolcular için tasarruf, sürücüler için ise daha yüksek kazanç imkânı sunar. Ayrıca, kullanıcıların elektrikli bisiklet, scooter, araba gibi çeşitli araçları paylaşmasına, hatta drone teslimatları gibi hizmetleri desteklemesine olanak tanıyor.
CarVertical: Araç geçmişi raporlamasında devrim yaratmayı hedefleyen proje. Blockchain teknolojisini kullanarak araçların bakım geçmişi, kilometre bilgisi, kaza kayıtları gibi verileri şeffaf ve değiştirilemez bir şekilde sunar. Bu sayede ikinci el araç alım-satımında güvenilirlik artar, dolandırıcılık girişimleri azalır.
Elocity: Elektrikli araçların akıllı şarj ve enerji yönetimi konularına odaklanan bir projedir. Blockchain ve Nesnelerin İnterneti (IoT) teknolojilerini birleştirerek şarj süreçlerini optimize eder, enerji tüketimini izler, sürdürülebilir ulaşım ekosistemi oluşturur.
Tezos ve Nomadic Labs
Otonom araçların blokzincirle entegrasyonu konusunda öncü rol üstleniyor. Akıllı sözleşmeler kullanarak, otonom araçların veri güvenliği, işlem şeffaflığını sağlamayı hedefliyorlar. Proje, merkeziyetsiz ekosistem oluşturarak araçların aracı olmadan güvenli şekilde etkileşime girmesini amaçlıyor. Blockchain otomotiv hareketinin kanıtlarını her yerde görmek mümkün; büyük üreticiler yeni seçenekleri keşfetmeye çok fazla zaman ve emek harcıyor. Endüstride kullanılması, tüm taraflar için kârlılığın arttığı yeni bir dönemin habercisi.
Blockchain teknolojisi sadece moda sözcüğü değil, otomotiv sektörünün 2025 ve sonrasında karşı karşıya olduğu en acil zorluklardan bazılarını ele alıyor. Güvenlik, şeffaflık, verimlilik ve yeni iş modellerinin potansiyel faydaları önemlidir. Üstesinden gelinmesi gereken zorluklar olsa da (örneğin ölçeklenebilirlik, birlikte çalışabilirlik, düzenleyici belirsizlik), blockchain’in otomotiv sektöründeki uzun vadeli potansiyeli yadsınamaz. İnsanlar teknolojilerin birlikte kullanıldığında sağladığı faydaların farkına vardıkça, gelecekte yollarda daha fazla blokzincirle güçlendirilmiş otonom araçlar göreceğiz. Önümüzdeki on yılda, otomobiller kendi ekonomilerini yönetecek. Yarın yola çıktığınızda, yalnızca direksiyon başında olmadığınızı unutmayın. Aracınızın bir blockchain cüzdanı, sensörlerle dolu bir veri deposu ve geleceğin ekonomisini inşa edecek potansiyele sahip olduğunu bilin.
İletişimci ve yazar Rachel Aysen Odacıoğlu, Türkiye'de bir kripto platformunda basın, proje ve halka ilişkiler görevini üstlendi. Kripto paralarla ilgili etkinlikler gerçekleştirdi. Çeşitli konularda dergilere yazılar yazdı. Aynı zamanda Türkiye'nin tanınmış markaları, global lüks markalara iletişim danışmanlığı görevini halen sürdürmektedir.
