Nöbetçi Eczaneler
Otomotiv sektörü, blockchain teknolojisini sadece veri yönetimi için değil, araçları finansal varlıklara dönüştüren modellerle entegre ediyor. Toyota ve Honda gibi devler, Mobility Orchestration Network (MON) ve Robotics as a Service (RaaS) gibi sistemlerle araç ekosistemini kripto ekonomisine bağlıyor. Örneğin, tokenize edilmiş araç filoları pasif gelir sağlayabiliyor.
Toyota’nın MON Protokolü: Araçları Kripto Varlıklara Dönüştürme
Toyota, Ağustos 2025’te Avalanche blockchain ağıyla Mobility Orchestration Network (MON) protokolünü duyurdu. Sistem, araçları NFT veya RWA (Real World Asset) formatında tokenize ederek ticaret edilebilir varlıklara dönüştürüyor. MON; üreticiler, operatörler, sigortacılar ve finansörler arasındaki güven ilişkilerini otomatikleştirerek sınır ötesi işlemleri kolaylaştırıyor. Toyota, bu sistemi sektördeki üç önemli açığı kapatmak için geliştirdi:
-
Kurumsal Açık: Araç verilerinin (kayıt, sigorta, bakım) farklı kurumların veri silolarında kilitli kalması.
-
Endüstriyel Açık: Otomotiv üreticileri, sigortacılar ve hizmet sağlayıcılar arasında birbirine bağlanabilir bir ağın bulunmaması.
-
Ulusal Açık: Ülkeler arasındaki kayıt, vergi ve sigorta rejimlerinin farklılık göstermesi, araçların uluslararası tanınırlığını zorlaştırması.
Teknik Yapı
MON, dört farklı ağdan oluşuyor:
-
Güven Ağı: Mülkiyet hakları ve kurumsal kanıtlar.
-
Menkul Kıymet Token Ağı: Tokenleştirilmiş varlıklar.
-
Yarar Ağı: Günlük mobilite hizmetleri (araç paylaşımı, şarj).
-
Stablecoin Ağı: Ödemeler ve gelir dağıtımı.
Avalanche’ın Octane güncellemesiyle sağlanan yüksek işlem hızı, gerçek zamanlı doğrulamaları mümkün kılıyor. Araçlar, kripto cüzdanlarıyla entegre edilerek pasif gelir üretebiliyor. Örneğin, boşta duran bir araç, tokenlerini stake ederek AVAX ödülleri kazanabilir. Toyota, MON ile robotaxi filolarını tokenize ederek yatırımcıların NFT aracılığıyla pay almasını sağlıyor. Olası bir senaryo: Bir Toyota Mirai EV, MON üzerinden karbon kredilerini tokenize ederek sürücüsüne ETH ödülleri dağıtabilir ve sürdürülebilirlik odaklı bir “yeşil staking” modeli yaratır.
Honda’nın MOBI İşbirlikleri: EV’ler için Blockchain Standartları
Honda, Mobility Open Blockchain Initiative (MOBI) konsorsiyumunda liderlik ederek elektrikli araç (EV) standartları geliştiriyor. Araç kimlikleri (VID) ve şarj altyapıları blockchain ile güvenli hale getiriliyor; EV’ler enerji fazlasını tokenlerle satabiliyor. 2024’te Mazda, Nissan ve DENSO ile tamamlanan pil pasaportu MVP’si, batarya ömrü ve kökenini izleyerek ikinci el EV pazarını dönüştürüyor.
Honda, 2023’ten beri Bitcoin, Ethereum ve 46 diğer kripto para birimini üçüncü taraf platformlar (örneğin, FCF Pay) aracılığıyla araç alımlarında kabul ediyor; nihai ödeme geleneksel para birimiyle alınıyor. Olası bir gelişme: Honda, bir “enerji DAO” ile EV sahiplerinin batarya verilerini toplu şekilde tokenize edebilir; kazançlar USDC ile dağıtılır ve şarj ücretleri topluluk oylarıyla belirlenir.
RaaS Modelleri: Robotik Araçlar ve Blockchain
RaaS, robotik sistemlerin abonelik bazlı kiralama modeliyle otomotivde yayılıyor. Toyota ve Honda, bu modeli blockchain ile entegre ederek otonom filoları yönetiyor ve ödemeleri kriptoyla otomatikleştiriyor.
Örnek: Toyota, MON üzerinden robotaxi filolarını AVAX abonelikleriyle kiralıyor; sigorta talepleri akıllı sözleşmelerle anında işleniyor. Honda, EV’lerde RaaS ile şarj optimizasyonunu IoT ve blockchain ile birleştiriyor. Olası senaryo: Bir Honda CR-V filosu, RaaS DAO’su altında otonom teslimat hizmetleri sunarak sahiplerin BTC stake ederek kazanç elde etmesini sağlar.
Diğer Örnekler ve Gelecek
Nissan, pil pasaportlarıyla bataryaları NFT olarak tokenize ediyor; 2025’te Avrupa’da düzenleyici onay sürecinde. BMW, VeChain ile tedarik zincirini şeffaflaştırıyor ve parça doğrulamalarını USDT ile otomatikleştiriyor. Olası senaryo: Ford’un blockchain patent trendlerine dayanarak, RaaS ve Solana ile bir araç paylaşım metaverse’i kurması; kullanıcılar VR’da araçları test eder ve SOL ile kiralama yapar.
Kripto Entegrasyonunun Etkileri
Toyota ve Honda’nın blockchain hamleleri, kriptoyu otomotivde ana akım yapıyor. Araçlar tokenize edildiğinde, kripto borsalarında ticaret edilebilir hale geliyor ve sahiplerine pasif kazanç sağlıyor. Avalanche, ölçeklenebilirlik sorunlarını çözüyor; MOBI, düzenleyici belirsizlikleri azaltıyor. 2025 sonunda, blockchain cüzdanlarıyla bütünleşen araçlar, ulaşım ve sahipliği yeniden tanımlayan bir dönüşüm yaratacak.