KPMG Türkiye’nin bankacılık sektörünün 2023 yılına kapsayıcı bir bakış sunan “Bankacılık Sektöre Bakış 2024″ raporuna göre geçen yıl sektörün aktif toplamı 23,5 trilyon TL olurken mevduat 14,9 trilyon TL’ye ulaştı. Bu hacim, tarihi bir zirveye işaret etti. Sektörün toplam net kârı ise yüzde 43,8 artarak 620,5 milyar TL oldu. 2023 yılının net kâr toplamının banka türlerine göre dağılımında yerli özel bankalar en yüksek payı aldı.
2022 yılında Türkiye’de 58 olan banka sayısı 2023 yıl sonunda 63’e ulaştı
KPMG, bankacılık sektörü oyuncularının gündemi yakalayabilmesine ve sağlıklı bir yol haritası çizmesine katkıda bulunmak amacıyla sektörün 2023 yılına kapsayıcı bir bakış sunan raporunu yayımladı. “Bankacılık Sektöre Bakış – 2024″ raporunda yer verilen Türkiye Bankalar Birliği (TBB) verilerine göre 2022 yılında Türkiye’de 58 olan banka sayısı 2023 yıl sonunda 63’e ulaştı. Bunların 34 tanesi mevduat bankası, 1 tanesi TMSF’ye devredilen banka, 20 tanesi kalkınma ve yatırım bankası, 9 tanesi ise katılım bankası oldu. Ancak, dijitalleşme ve müşteri tercihlerindeki değişimlere paralel olarak şube sayısındaki düşüş trendi Aralık 2023’e kadar devam etti. Mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarının 2022 yılında 9.661 olan şube sayısı, 2023 yılında 164 adet azalarak 9.497 seviyesine düştü.
Enflasyon ve faiz artışları bankacılık sektörünü zorlayan faktörler oldu
KPMG Türkiye Bankacılık Sektör Lideri ve Şirket Ortağı Kerem Vardar sektör hakkında yaptığı değerlendirmede, “Türk bankacılık sektörü dijital dönüşüm, sürdürülebilirlik ve küresel ekonomik belirsizliklerle şekillenen bir döneme girdi. Bankalar, müşteri beklentilerine uyum sağlamak ve rekabet gücünü korumak için dijitalleşme ve operasyonel verimliliğe odaklanırken şube kapatmaları ve tasarruf önlemleri de gündeme geldi. Covid-19 sonrası toparlanmanın beklenenden yavaş ilerlemesi, Rusya-Ukrayna ve İsrail-Filistin savaşlarının yarattığı enerji ve gıda fiyatlarındaki dalgalanmalar ile birlikte, enflasyon ve faiz artışları sektörü zorlayan faktörler oldu. Türkiye’de bankacılık sektörünün ekonomideki yüzde 85’lik payı, sektördeki gelişmelerin yakından takip edilmesini de gerektiriyor. Biz de hazırladığımız bu rapor ile sektörün genel durumuna ışık tutarak önümüzdeki yıllar için daha güçlü yol haritaları çizmelerine yardımcı olmayı amaçlıyoruz” dedi.
Sektör bilançosu ve kârlılığı
Raporda yer alan verilere göre 2023 yıl sonu itibarıyla sektörün aktif toplamı 23,5 trilyon TL olurken mevduat 14,9 trilyon TL’ye ulaştı. Bu hacim, tarihi bir zirveye işaret etti. Ağustos 2023’e kadar gerçekleşen Kur Korumalı mevduat faiz ödemeleri, parasal genişlemeye sebep olarak hacimdeki artışı destekledi. Yılın ikinci yarısında ise parasal sıkılaştırma ve makro ihtiyati çerçevede sadeleşme kapsamında atılan adımların etkisiyle kur korumalı mevduat hacminde düşüş gerçekleşti. Sektörün toplam net kârı ise 2023 yıl sonunda önceki yıla göre yüzde 43,8 artarak 620,5 milyar TL oldu. 2023 yılının net kâr toplamının banka türlerine göre dağılımında, yerli özel bankalar yüzde 39,4 oranla toplamdan en yüksek payı aldı. Yerli özel bankaları, yüzde 34 oranla yabancı bankalar, yüzde 26,6 oranla kamu bankaları izledi. Toplam kârın yüzde 84,8 oranı mevduat bankaları, yüzde 8,6 oranla katılım ve yüzde 6,6 oranla kalkınma-yatırım bankalarından geldi. Sektörün toplam öz kaynakları ise 2,2 trilyon TL’ye ulaştı. 2023 yıl sonu itibarıyla sektörün takipteki alacak hacmi 191,9 milyar TL olurken, menkul kıymetler hacmi hızlı bir artışla 3,97 trilyon TL’ye ulaştı.
Son beş yılın en düşük oranı
Önemli miktarda kredi büyümesinin yaşandığı son iki yılda, sektörün kredi hacmi 2023 yıl sonunda 11,7 trilyon TL’ye yaklaştı. Sektörde yıllık kredi büyümesi 2022 yılında yüzde 54,7 olurken 2023 yıl sonunda yüzde 54 olarak hesaplandı. Aynı dönemde tüketici kredileri 2,7 trilyon TL’ye ulaşırken hacimdeki büyümenin ticari krediler sayesinde gerçekleştiği görüldü. Döviz piyasasındaki oynaklık ve olumsuz beklentiler, ticari kredi kullananları yerli para cinsinden kredi kullanmaya yöneltti. Bu nedenle ticari kredi hacminin yarısından fazlası yerli para cinsinden gerçekleşti. Kredilerin alt kalemlerine bakıldığında ise 2023 yıl sonu itibarıyla tüketici kredilerinin toplam içinden aldığı pay yüzde 20,3’ten yüzde 23,1’e yükseldi. Tüketici kredilerinin de alt kalemlerinde ihtiyaç ve taşıt kredilerinin paylarını koruduğu ve kredi kartı kaleminin arttığı göze çarptı. Konut fiyatlarında yıl genelinde yaşanan artışlar ve kredi faiz oranlarındaki yükselişler sebebiyle konut kredilerinin büyüme oranının diğer tüketici kredisi enstrümanlarının altında kaldığı görülse de toplam hacim 400 milyar TL eşiğini aştı. BDDK tarafından alınan kararlar sayesinde takipteki alacakların oranı ise 2023 yılında gerilemeye devam ederek yüzde 1,6 olarak gerçekleşti. Bu oran son beş yılın en düşük oranı oldu.
Mevduat 2023 sonunda 2022 yılı sonuna göre yüzde 67 artışla 13,8 trilyon TL oldu
Bankaların kaynakları içinde en büyük fon kaynağı durumunda olan mevduat 2023 sonunda 2022 yılı sonuna göre yüzde 67 artışla 13,8 trilyon TL oldu. Sektörün mevduat tabanı 2023 yıl sonunda 13 trilyon TL’yi geçti. Toplam mevduat pastası içinde yabancı para ve yabancı paraya endeksli olan kıymetli madenler mevduatının payı 2022 yıl sonuna kıyasla yüzde 5,9 azalarak 2023 yıl sonu itibarıyla yüzde 37,7 oldu.
Dijital bankacılık gelişme gösteriyor
Diğer taraftan tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de dijital bankacılık hızla gelişiyor. Raporda yer alan TBB verilerine göre 2023 yılında aktif dijital bankacılık müşteri sayısı geçen yıla göre 16 milyon 198 bin kişi artarak 110 milyon 588 bin kişiye ulaştı. Bahsedilen aktif dijital bankacılık müşterilerinin 1 milyon 802 bin kişisi sadece “internet bankacılığı” işlemi yaparken, 98 milyon 543 bin kişisi sadece “mobil bankacılık” işlemi yapmıştır. Hem internet hem mobil bankacılık işlemi yapan kullanıcı sayısı ise 10 milyon 243 bin kişiye ulaştı. Bu nedenle, giderek şube bankacılığı yerini dijital bankacılığa bırakmaya başladı.
