Token yakma, belirli miktarda tokenin tamamen ortadan kaldırılması işlemidir. Kripto varlık var olmaya devam eder fakat ağda kullanılamaz. Kurtarılamayacağı bir adrese gönderilmeleriyle işlem gerçekleşir. Sahiplerini ödüllendirmek, deflasyonist baskı yaratmak, fiyatı istikrara kavuşturmak veya satılmayan tokenleri geri çekmek gibi çeşitli nedenlerle yapılabilir.
Geliştiriciler ya da yatırımcılar, tokenleri yakıp, maksimum token arzını azaltarak kriptonun değerini sabit tutabilirler. Token yakmanın çalışma şekli çok basittir.
Öncelikle kaç tokenin yakılacağına karar verilir. Karar verildikten sonra tokenler ‘yakma adresi‘ diye bilinen özel adrese gönderilir. Bu adres, tokenleri atabileceğiniz ancak geri alamayacağınız çöp kutusu gibidir. Yakma işlemi blok zincirine kaydedilerek, tokenlerin yakıldığına dair şeffaf, doğrulanabilir kanıt sağlanır. Token sahiplerinin üzerindeki satış baskısını azaltırken ağ güvenliğini yükseltir.
İşlem ücretlerinin bir kısmını düşürebilir, belirli bir tokenin değerini artırabilir, tokenleri enflasyon risklerini azalmasına, fiyat para birimlerine göre değerlerini korumalarına olanak tanır. Kısaca arzı kontrol etmeyi, tokenin değerini artırmayı, ağdaki zararsız faaliyetleri teşvik etmeyi amaçlar.
Kripto ekosistemi enflasyonu nedir?
Yakmalar genellikle projenin yaratıcıları tarafından yapılıyor. Token tedarik kontrol aracı yanlış kullanılırsa doğru işleyişi ciddi şekilde tehlikeye atabilir. Deflasyon fiyat seviyesindeki, kalıcı genel düşüştür, enflasyonun tersidir. Enflasyon, ekonomide fiyat düzeyinde sürekli artış olduğunda ortaya çıkan ekonomik senaryodur. Kripto ekosisteminde enflasyon dolaşımda fazla miktarda token olduğunda ortaya çıkar. Enflasyonun tam tersine, deflasyon, paranın değer kazandığını, fiyatların düştüğünü gösterir. Anlamak her zaman kolay olmadığından, deflasyonist tokenler söz konusu olduğunda deflasyon kelimesinin kriptonun fiyatıyla değil miktarıyla ilgili olduğunu bilmek önemlidir.
Kripto varlık biriminin ürettiği tokenlerden daha fazla token yakıldığında tokenin deflasyonist olduğundan bahsedilir. Uygulanan teknik, kullanıcılar tarafından satın alınabilecek token sayısını azaltarak talebin arzı aşmasını sağlamayı mümkün kılar. Talep ne kadar güçlü olursa, yatırımcılar da tokenlerini elinde tutacak.
Deflasyonist tokenlere sahip, en bilinen kripto örneği BNB’dir. Yakımları her üç ayda bir gerçekleşir. Binance’in kendi yerel tokeniyle elde ettiği kârın %20’sine denk gelen tokenleri ortadan kaldırır. Etkinlik BNB’nin arzını azaltır. Tokenler düzenli aralıklarla, kabaca eşit miktarlarda yakılır. Uzun vadede yanma, kripto varlık biriminin evrimine katkıda bulunabilir.
Ripple kendi yerel tokeni XRP’yi her bir işlem işlendiğinde az miktarda yakar. İşlem spam, hizmet reddi saldırılarını önlemek, ağ istikrarı, güvenliğini sağlamak için yapılır. Yakılan XRP miktarı, arz ve talebine göre belirlenen işlem ücretlerine bağlıdır. Ethereum 2.0’da her işlem ücretinin bir kısmı yakılarak toplam ETH arzı azaltılır. Bunlar, büyük blockchain projelerinde token yakmanın sadece birkaç örneğidir.
Eğer kripto varlık yaktığından daha fazla token üretiyorsa, tokenin enflasyonist olduğu söylenir. Etkinlik arz ve talebe bağlı olduğu kadar aynı zamanda arkalarındaki projeye de bağlıdır.
Enflasyon belirteçleri de yıllar içinde büyüme gösterdi. Dikkatli olun, bir tokenin deflasyonist olması diğerlerinden daha iyi olduğu anlamına gelmez. Ayrıca her zaman değerini artırmaz fakat çoğu durumda projeye katkıda bulunur.
Deflasyonist token ve deflasyonist kripto varlık birimi, kripto dünyasında iki ayrı kavramı temsil eder. Token deflasyonu miktarla ilgiliyken, deflasyonist kripto varlık birimi, değerle ilgilidir.
İletişimci ve yazar Rachel Aysen Odacıoğlu, Türkiye'de bir kripto platformunda basın, proje ve halka ilişkiler görevini üstlendi. Kripto paralarla ilgili etkinlikler gerçekleştirdi. Çeşitli konularda dergilere yazılar yazdı. Aynı zamanda Türkiye'nin tanınmış markaları, global lüks markalara iletişim danışmanlığı görevini halen sürdürmektedir.
